شکلی
مجله آموزشی انبار و کنترل کیفی
استاندارد
استاندارد در لغت، داشتن نظم و مطابق قانون بودن از معانی این کلمه هستند. مفهوم استاندارد، تعیین کیفیت مناسب پذیرفته شده و توافقی برای هر کالا و یا خدمات یک شرکت در مقیاس مورد نظر می باشد. درواقع تعیین شاخص های مورد نیاز برای تولید یک محصول یا خدمات در حیطه استاندارد سازی قرار می گیرد که به منظور رسیدن به سطح مطلوبی از کیفیت و برای حصول اطمینان مصرف کننده انجام می پذیرد. به سازمان هایی که بر کیفیت کالاها نظارت می کنند، سازمان استاندارد گفته می شود که انواع و اسامی مختلفی دارند. ایزو ۱۵۷ عضو دارد.است که ISO یکی از همین سازمانها در سطح بین المللی
استانداردها به طور کلی انواع مختلفی را شامل می شود که هرکدام کاربردی جداگانه در دامنه مکانی متفاوت دارند. استاندارد ها عبارتند از:
- استاندارد های بین المللی :این استانداردها به منظور ایجاد تعریفی واحد و مورد تایید مابین تمامی کشورهای دنیا برای ایجاد سطح کیفی مناسب ضمن مبادلات ، تدوین می شوند.
- استاندارد های کشوری :استانداردهایی می باشند که در داخل هر کشوری به منظور حمایت از مصرف کنندگان ، یکدست بودن محصولات از نظر کیفی و حفظ اعتبار کشور در مقوله صادرات تعیین می شوند. این قوانین شامل دو بخش اجباری و تشویقی می باشند.
- استاندارد های منطقه ای :به استاندار هایی ، منطقه ای گفته می شود که بین چند کشور و برای سهولت در مبادلات و تشریفات و هزینه ها تنظیم می شود. به طور مثال ، استاندارد حلال استانداردی منطقه ای است که مابین کشورهای اسلامی تنظیم شده است.
- استاندارد های شرکتی :قوانینی است که درون هر شرکتی برای زیرمجموعه های آن تعریف می شود تا نتایج کاری همگی آنها دارای کیفیتی یکدست و مناسب باشد.مانند استانداردهایی که جهت انبار و …..تدوین ودر اختیار همکاران انبار قرار داده شده است .
استاندارد ایزو ISO
ایزو یا همان International Organization for Standardization ، سازمانی بین المللی در شهر ژنو است که توسعه و انتشار استانداردهای بین المللی را بر عهده دارد. سازمان استاندارد جهانی در حال حاضر ۱۵۷ عضو دارد که سازمان استاندارد ملی ایران یکی از آنها می باشد. نشان ایزو بر روی هر محصول به معنی این خواهد بود که این کالا از لحاظ سطح کیفی مورد تایید سازمان جهانی ایزو می باشد. برای دریافت ایزو می بایست فرآیندها و بهینه سازی و اقداماتی برابر با دستورالعمل های استاندارد مورد نظر انجام شود و پس از آن شرکت ها می توانند با تایید کارشناسان موفق به دریافت گواهینامه ایزو شوند. کمپانی هایی که مهر تایید استاندارد ایزو را برای محصولات خود دریافت کرده باشند، اطمینان بیشتری را از سمت مصرف کننده ها در سطح بین المللی به خود جلب خواهند کرد.
پیش از اقدام برای صدور گواهینامه ایزو ، می بایست الزامات دریافت آن را رعایت کرده باشید. برای اینکه این الزامات در شرکت شما به درستی و در زمان کمتر به انجام برسد، می بایست از شرکت های مشاور ایزو کمک بگیرید. به طور مثال مشاور ایزو ۹۰۰۱ به کمپانی های متقاضی ، جهت طرح ریزی و اجرای سیستم مدیریتی بر اساس استاندارد بین المللی ایزو ۹۰۰۱ یاری می رساند.
و تقسیم بندی دیگر کل استانداردهای را به دو دسته ی :
ستانداردهای اجباری، در رابطه مستقیم با ایمنی، بهداشت، محیط زیست و یا تجارت بوده و به طور قانونی از نظر اجرا، اجباری اعلام می شوند.که اکثر کالاها جز این دسته هستند
. استانداردهای تشویقی، استانداردهایی هستند که تولید کننده با توجه به توان بالای تولید و همچنین علاقمندی و موافقت خود تمایل به اجرای آن دارد . از جمله استانداردهای ملی می توان به استاندارد ملی ایران (INSO ) ، آمریکا (ANSI ) آلمان (DIN )، چین (GB) و … اشاره کرد.و یا در سطح کشوری مانند استاندارد عسل که استاندارد آن تشویقی می باشد.
اما اهداف کلی استاندارد و استاندارد سازی:
- ایجاد نظم
- ارتقاء کیفیت
- یکسان سازی و یکنواخت نمودن
- تسهیل ارتباطات از طریق ایجاد یک زبان مشترک
- حفظ توازن و تعادل منافع
- ایجاد عدالت اجتماعی
- ایجاد رقابت سازنده
- کمک به مقررات گرایی
- اعتبار بخشی
- کاهش مشکلات و گرفتاریها در خرید کالا و خدمات
- ایجاد اعتماد و اطمینان در مردم و تضمین ایمنی و سلامت
- کمک به سلامت اقتصادی
- جلوگیری از رقابت های ناسالم.
- علامت استاندارد ایران
- ۱۴ اکتبر(۲۲ مهر) هرسال، به نام «روزجهانی استاندارد» نامگذاری شده است.
- شاید اما شناخته شده ترین نشانه استاندارد و روزش، علامتی باشد که برروی محصولات ایرانی درج می شود تا مطمئن باشیم آن محصول، حداقل های لازم برای قابل اطمینان بودن را دارد.
- «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» نام رسمی ارگانی است که وظیفه تهیه استانداردها را برای کالاهای گوناگون بر عهده دارد و این آرم استاندارد را برای کالاها صادر می‌کند. نام انگلیسی این سازمان به صورتInstitute of Standard and Industrial Research of Iran است که اگر حروف اول این کلمات را کنار هم بگذاریم به عبارت ISIRI می‌رسیم و البته یک علامت معروف که هرروز بارها و بارها آن را می بینیم و به آن اعتماد می کنیم. طراح این علامت، یکی از مشهورترین گرافیست های ایرانی است.
- مرحوم “مرتضی ممیز” طراح علامت استاندارد ایران است که این آرم را در سال ۱۳۶۴ طراحی کرده است.
- ممیز در تحلیل این آرم هم این طور نوشته است:
- ۱- آرم استاندارد به صورت دو فلش رو به بالا و رو به پایین است و نمایش دهنده ی مفهوم حداقل و حد اکثر می باشد.و اصل مسئله استاندارد نیز همین مفهوم است.
- ۲- گذاشتن خط(نوشته) در وسط آرم دقیقا در وسط حداقل و حداکثر نمایش بعد دیگری از استاندارد است.
- ۳- چهارگوش بودن ابعاد آرم نمایش توازن و تعادل در امر استاندارد و نیز حد وسط منطقی جهت هر چیز استاندارد می باشد و چهارگوش بودن و تساوی خطوط از هر طرف باعث می شود که جهت خاصی نشان داده نشود تا کمک به مفهوم استاندارد کند.
- ۴- کاراکتر حروفISIRI که مخفف کلمه انگلیسی استاندارد است به شکلی است که وقتی برعکس به آن نگاه می کنیم کلمه فارسی ایران خوانده می شود.
- ۵- به جای کلمهISIRI یا ایران علائم استاندارد فلزات و مصنوعات گذاشته می شود که آنها به صورت دایره های نقطه مانند گرد است و جای آنها درست در وسط علامت و در جای نوشت.
سازمان استاندارد ملی ایران به آدرس https://isiri.gov.irقابل دسترس و استفاده برای اطلاع از استانداردهای اجباری و تشویقی کالاها و سایر اطلاعات لازم دیگر بوده است .همچنین جهت استعلام از اعتبار شماره های استانداردی که در قسمت پائین آرم استاندارد محصولات نوشته شده است
می توانید از شماره پیامک ۱۰۰۰۱۵۱۷ جهت اعتبارسنجی استفاده نمائید.
استاندارد کدکس مواد غذایی چیست؟
اولین قوانین کلی مواد غذایی و سیستم های اولیه کنترل مواد غذایی در اواسط قرن نوزدهم به تصویب رسید و در طول سال های ۱۸۹۷ و ۱۹۱۱ امپراتوری اتریش – مجارستان،مجموعه استانداردها و ویژگی های گروه بزرگی از مواد غذایی تحت عنوان استاندارد های غذایی اتریش تدوین گردید.در دهه ۱۹۴۰،پیشرفت های سریعی در علوم و تکنولوژی مواد غذایی بوجود آمد و ابزارها و تجهیزات و اطلاعات بیشتری از ماهیت مواد غذایی و کیفیت آن ها حاصل شد.بر این اساس بود که در سال ۱۹۶۱ اقدامات اولیه جهت تدوین استانداردهای غذایی صورت گرفت و در اجلاس جهانی سازمان خواروبار کشاورزی(FAO)و سازمان بهداشت جهانی(WHO)بررسی های لازم انجام شد،تا اینکه در سال ۱۹۶۳ کنفرانس مشترک FAO/WHO در رم برگزار گردید و تشکیلات جدیدی تحت عنوان کمیسیون تدوین آئین نامه مواد غذایی Codex Alimentarius Commission جهت اجرای استانداردهای مواد غذایی برای کلیه مواد غذایی از خام تا فرآیند شده و آماده مصرف،ایجاد شد.
کدکس از لحاظ لغوی یعنی آئین نامه و مقررات و آلیمانتاریوس به معنی مواد غذایی می باشد.در واقع کدکس جمع آوری اطلاعات و تطبیق استانداردهای مواد غذایی و ارایه آن به شکل واحد می باشد.این استانداردها توسط کمیسیون کدکس مواد غذایی تدوین می شود و به طور کلی اهداف این کمیسیون،حفظ منافع و سلامت و بهداشت مصرف کنندگان،تسهیل روابط تجاری و هماهنگ شدن اقدامات لازم در زمینه مواد غذایی،نهایی شدن استاندارد های مربوط و انتشار آن ها در قالب استانداردهای منطقه ای و یا بین المللی و تعیین اولویت و راهنمایی های لازم در تهیه پیش نیازهای استاندارد ها و انتشار اصلاحیه ها و الحاقیه ها بعد از بررسی های لازم،عنوان شده است.
استانداردهای کدکس در حقیقت مرجع مهمی برای مصرف کنندگان،تولید کنندگان،موسسات کنترل مواد غذایی و تجار بین الملل مواد غذایی به حساب می آیند و موارد بهداشتی و تغذیه ای،از جمله معیارهای میکرو بیولوژیکی،افزودنی های مواد غذایی،باقیمانده آفت کش ها و دارو های دامی،آلاینده های مواد غذایی،برچسب گذاری،روش های نمونه برداری و آزمون و متد های ایمنی مواد غذایی را بررسی می کنند.همچنین مقایسه معیارهای جهانی و افزایش هماهنگ سازی استانداردهای غذایی در سطوح بین المللی از الزامات آن به حساب می آید.